Propagator piękna polskiej ziemi i zabytków

Jan Feliks Piwarski – polski malarz i grafik, kustosz Gabinetu Rycin przy Uniwersytecie Warszawskim (1818-1832), profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie (1844-1848). Jeden z pierwszych polskich litografów. Ojciec Adolfa Piwarskiego, miniaturzysty i rysownika, prapradziadek Andrzeja Jana Piwarskiego, malarza i grafika (ur. 1938).

Z życiorysu

Pochodził z rodziny rzemieślniczej i zdobył umiejętności malarskie w pracowni Józefa Richtera. W 1816 r. osiedlił się na stałe w Warszawie, gdzie rozpoczął karierę urzędniczą jako kancelista w Komisji Sprawiedliwości. W 1818 r. został mianowany kustoszem gabinetu rycin przy bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz sekretarzem Biblioteki Publicznej uniwersytetu. Podróżował do Wiednia w 1819 r. jako stypendysta Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, gdzie zdobywał doświadczenie w technikach graficznych w Cesarskim Gabinecie Rycin u Adama von Bartscha.

Po powrocie w 1820 r. jako kustosz Gabinetu Rycin zajmował się organizacją, powiększaniem i opracowywaniem zbiorów. W latach 1821-22 współpracował z „Gazetą Literacką” jako autor artykułów o sztuce i historii. W okresie 1820-30 pełnił funkcję sekretarza i kierownika artystycznego wydawnictwa Monumenta Regnum Poloniae Cracoviensis z polecenia Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Razem z Sewerynem Oleszczyńskim wprowadził nową technologię litograficzną – cynkografię. W 1825 r. wyjechał do Berlina i Drezna w celach naukowych, zgłębiając tamtejsze zbiory sztuki i zdobywając doświadczenie muzealnicze.

Po upadku powstania listopadowego (1832-34) pracował przy likwidacji Gabinetu Rycin i Biblioteki Publicznej, których skonfiskowane zbiory zostały przewiezione do Petersburga. Następnie Piwarski skoncentrował się na twórczości, pisząc o sztuce i pełniąc funkcje pedagogiczne. Jego podręcznik „Wzory i nauka rysunków” został opublikowany w latach 1840-41 i wielokrotnie wznowiony. Od 1842 r. był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego w Krakowie. Aktywnie uczestniczył w tworzeniu warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, gdzie w 1844 r. objął katedrę rysunku i malarstwa krajobrazowego, kierując nią do przejścia na emeryturę w 1848 r. Jego zasługą było wprowadzenie studiów plenerowych, nowości na polskim gruncie. Kilka miesięcy przed śmiercią został kierownikiem artystycznym Tygodnika Ilustrowanego, przy którym powstała pracownia drzeworytnicza z jego inicjatywy. Zmarł i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-26).

Twórczość

Tworzył głównie poprzez rysunek, używając różnorodnych technik i litografii, a dodatkowo malował obrazy olejne o tematyce pejzażowo-rodzajowej. Na rysunkach ukazywał charakterystyczne postacie ludowe, krajobrazy miejskie oraz bieżące wydarzenia, w tym sceny z powstania listopadowego, takie jak atak na Belweder. W malarstwie oddawał życie polskiej wsi w sposób sentymentalny, manifestując zainteresowanie etnografią poprzez precyzyjne przedstawianie lokalnych strojów i zwyczajów.

Jako orędownik piękna polskiej ziemi i dziedzictwa, konsekwentnie sięgał po motywy związane z Polską. Wywarł istotny wpływ na młode pokolenie artystów w Warszawie, a jego uczniami byli m.in. Wojciech Gerson, Ignacy Gierdziejewski, Franciszek Kostrzewski, Henryk Pillati, Józef Simmler i Józef Szermentowski.

Według Ewy Micke-Broniarek, prace Piwarskiego nie osiągały wybitnego poziomu artystycznego, ale odegrały istotną rolę jako prekursorzy nurtu ludowego i rodzajowego, charakterystycznego dla polskiego realizmu. Jego dzieła są eksponowane w wielu polskich muzeach, a największą kolekcję obrazów olejnych można znaleźć w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Piwarski był także encyklopedystą, współtworząc treść i ilustracje do Encyklopedii Orgelbranda. Jego nazwisko wymienione zostało w pierwszym tomie z 1859 r. na liście twórców tej encyklopedii.


Targ w Opatowie (1845)


Karcza „Ostatni Grosz” (1845)